juli 2019

Zes jaar geleden was het terrein van het Job Creation and Training Centrum in Kumasi overwoekerd door onkruid dat welig groeide en het terrein werd regelmatig gebruikt als openbaar toilet.

Maar kijk nou eens na zes jaar … het terrein is onherkenbaar veranderd. Het onkruid is weggehaald en er ligt een mooi park met een aangeharkt grasveld, aangelegde paden met daarnaast bloeiende planten, boompjes, een gebouw met werkplaatsen, gastenkamer, kantoor, slaapgelegenheid voor meisjes, een meeting hall, toiletten en andere voorzieningen. Er wordt op het terrein vergaderd, gewerkt, gelachen, gehuild, geld verdiend, geld uitgegeven, gekookt, gegeten en geslapen. Het centrum leeft!

Is onze droom een centrum voor doven te realiseren, zodat ze een zelfstandig leven kunnen opbouwen, geslaagd? Kunnen we ons al terugtrekken? Is het centrum al goed op weg om de lopende kosten zelfstandig zonder onze hulp op te brengen? Zijn er al genoeg trainees die een opleiding volgen? Nee, daarvoor is het nog te vroeg, zover zijn we nog niet. Maar dat hoeft ook niet …

We horen vanuit verschillende dovenorganisaties zorgelijke geluiden. In Ghana zien ouders (nog) geen toekomst voor hun dove kinderen. Al het verdiende geld gaat daarom naar de horende kinderen en alleen als er wat over is, gaat dat naar een doof kind. Een consultant vertelde ons, dat het radicaal anders moet. Hij is van mening dat er door SOKPO fors is geïnvesteerd en dat het rendement nog (te) laag is. Met andere woorden: er zijn (te) weinig trainees en daarmee dus nog (te) weinig opbrengsten. En, zo vult hij aan, misschien zou het beter zijn als het centrum zich niet uitsluitend op dove jongeren zou richten… Ook anderen vertellen ons dat de Ghanese gemeenschap niet snel van plan zal zijn om een dovenorganisatie te steunen. Er wordt in Ghana nog teveel gedacht dat dove mensen niets kunnen.

Op bezoek bij de grote dovenorganisatie in Accra schetst de directeur van het Ghana National Association of the Deaf (GNAD) ons toch een ander, positiever beeld. Hij zei letterlijk: “Er moet nog veel gedaan worden aan de emancipatie van de doven. Zij zijn nog te afwachtend en zouden veel meer voor zichzelf moeten opkomen en hun talenten laten zien. De huidige regering besteedt er gelukkig nu meer aandacht aan.”

En dat blijkt! Want tijdens ons bezoek aan de Ashanti School zien wij dat er (inmiddels ook) door de overheid wordt geïnvesteerd in deze dovenschool: er worden acht leslokalen boven op de bestaande acht lokalen gebouwd en ook bovenop de woonvoorziening voor de medewerkers wordt een tweede verdieping geplaatst. En voor de meisjes wordt een hele nieuwe slaapzaal gebouwd!

Vida Aidoo, headmistress van de Ashanti School, heeft wel begrip voor de afwachtende houding van de doven. Het is namelijk zo dat voor doven van alles wordt geregeld vanaf het moment dat ze op school zitten. Natuurlijk moeten ze hier karweitjes opknappen, de boel schoonhouden, maar ze hebben bijvoorbeeld totaal geen idee hoeveel geld de school kost. Ook als ze klaar zijn met de opleiding, denken ze nog steeds dat alles voor hen gedaan wordt. Ze hebben niet geleerd om zelfstandig beslissingen te nemen.

En ja, deze geluiden horen we ook van de directeur JCTC Charles Boachie-Agyeman. Doven denken dat het op het centrum allemaal gratis is. Het is immers een centrum voor doven. Dus als ze geknipt moeten worden, denken ze dat ze niets hoeven te betalen. Of als ze iets willen laten naaien, moet dat ook maar voor niks gedaan worden. En zelfs als ze honger hebben, komen ze langs en worden vervolgens boos als ze weggestuurd worden. En de gastenkamer, die verhuurd wordt om inkomsten te verkrijgen? Nee, die willen ze gratis gebruiken, omdat het immers hun centrum is? Een centrum voor doven?

Tijdens een vergadering met de dovenorganisaties is aan dit fenomeen veel aandacht besteed. Headmistress Vida en directeur Charles probeerden de dove jongeren uit te leggen hoe de organisatie in elkaar steekt. Wie betaalt de lopende kosten? Op dit moment SOKPO, maar die stichting blijft het centrum niet tot in lengte van dagen financieel ondersteunen. Dat zal in de toekomst anders moeten: de lopende kosten moeten opgebracht worden door de verhuur van de ruimtes, zoals de meetinghall, de werkplaatsen en de gastenkamer. Daarbij is er wel een uitzondering: de dove jongeren mogen de meetinghall gratis gebruiken voor hun vergaderingen. Maar verder is het gewoon zo dat als er van de diensten van het centrum gebruik wordt gemaakt, daarvoor betaald moet worden.

Vida is van mening dat het Job Creation and Training Centrum voor doven geen eenvoudig project is. Maar toch is ook zij ervan overtuigd dat het centrum voldoende kansen biedt om het tot een succes te maken en heeft zij toegezegd zich ook hiervoor volledig te gaan inzetten. Zij ziet heel duidelijk de doorgaande lijn: via de Ashanti school eerst het basisonderwijs, dan het voortgezet onderwijs gevolgd door een vocational opleiding. En daarna al het geleerde op het centrum in de praktijk brengen door middel van een korte of langere opleiding van leerling naar gezel met als uiteindelijk doel om meester te worden. En met haar en de directeur Charles ziet SOKPO die kansen ook.

Kijk naar Sampsung de timmerman. SOKPO geeft een opdracht om een kast voor de meisjeskamer te maken. Hij informeert (digitaal met zijn smartphone!) naar de prijzen en maakt een begroting voor ons. De volgende dag gaat hij met Gerard naar de houthandel en bestelt (ook weer via zijn smartphone) het hout. De man ziet het bedrag en schudt met zijn hoofd ‘nee’ en laat een veel hoger bedrag zien. Sampsung begint druk te gebaren en houdt het eerder overeengekomen bedrag voor zijn neus. Er ontstaat wat irritatie en de man loopt boos weg. Maar even later gaat toch een andere werknemer het hout afzagen en wordt het afgesproken bedrag door hem betaald. Je ziet hem denken: ‘zo moet ik het dus aanpakken.’

En kijk naar de (eveneens dove) vrouw van Sampsung. Zij woont op dit moment nog op het centrum in een container en verzorgt ons. Ze maakt ons ontbijt, doet onze was en maakt de kamers schoon. We hoeven haar nauwelijks aan te sturen, ze heeft goed in de gaten wat er gedaan moet worden en is altijd op tijd. Een aanwinst voor het centrum als er gasten zijn. En fijn voor haar, want dan kan ze wat bijverdienen.

Deze week kwam de directeur van Akokor Holland (donateur kippenproject Ashanti School) met zijn team langs op het centrum. Hij was enthousiast en zegde toe dat voortaan de maandelijkse vergadering van de kippenboeren (zo’n 40 man) in de hal te zullen gaan houden. De catering van het terrein krijgt de opdracht om dan een maaltijd te verzorgen. En er gebeurt nog meer: de Ghanese vertegenwoordiger van Akokor gaat in de vergaderweek de gastenkamer met airco boeken, en natuurlijk tegen betaling.

Kerkelijke organisaties in de buurt van het centrum in Kumasi zijn enthousiast over het centrum en meer dan bereid om met het JCTC samen te werken om het centrum financieel verder onafhankelijk te maken. Daarom wil SOKPO met deze organisaties een duurzame samenwerking opzetten.

Op de laatste zondag van ons bezoek zagen wij tijdens een vergadering 50 tot 70 jonge dove mensen discussiëren, voorstellen aan de vergadering voorleggen, voorstellen aannemen en voorstellen wegstemmen. En bij die aanblik geloven we in onze missie dat alle doven graag naar school willen en op de zo hobbelige weg naar zelfstandigheid een baan ambiëren.

En SOKPO wil ze daarbij graag ondersteunen.

Anneke en Gerard